حرکت مهره های شطرنج

یکی از مباحث اولیه در شروع مسیر یادگیری شطرنج، یادگیری مهره های شطرنج و آشنایی با حرکت مهره های شطرنج است. می‌توان گفت که بدون یادگیری این دو مبحث ادامه آموزش شطرنج میسر نیست. از این رو با ما همراه باشید تا با حرکت مهره های شطرنج با تصویر آشنا شوید.

بیشتر بخوانید: چیدن شطرنج

حرکت مهره های شطرنج : مهره شاه در شطرنج

مهره‌ی شاه (به انگلیسی: king) مهم ترین و محوری ترین مهره در بازی شطرنج است. معمولا هم بیشتر استراتژی‌هایی که در شطرنج به کار گرفته می شود بر پایه محافظت از شاه خودی و حمله به شاه رقیب طراحی می شود.بسیاری از شطرنج‌بازان بزرگ معتقدند که امتیاز شاه از همه مهره ها بیشتر است و این در حالی است که امتیاز مشخص و از پیش تعیین شده ای برای شاه تعریف نشده است.

شاه در خانه e در صفحه شطرنج قرار می گیرد و می تواند به همه طرف اما به تعداد یک خانه حرکت کند.

قلعه رفتن: حرکت مهره‌ی شاه در شرایط کیش و مات

اگر شاه در معرض حمله هریک از مهره های رقیب قرار گیرد این حالت را اصطلاحا کیش دادن به شاه می‌نامند. وقتی شاه در حالت کیش قرار می‌گیرد باید حتما از معرض حمله فرار کند و یا مهره دیگری از او محافظت کند اما زمانی که در حالت کیش قرار دارد خودش نمی تواند مستقیما به سراغ مهره حمله کننده برود و آن را شکار کند.

همچنین شاه نمی تواند دقیقا در خانه ی کنار شاه رقیب قرار گیرد اما می‌تواند حرکتی به نام قلعه رفتن را انجام دهد؛ یعنی زمانی که شاه از ابتدای بازی از جای خود تکان نخورده باشد و بین شاه و قلعه طرف خودش هم مهره ای نباشد می‌تواند جای خود را با قلعه عوض کند. باید توجه داشت که شاه تنها زمانی می‌تواند این حرکت متفاوت را انجام دهد که تحت حالت کیش نباشد. قابل ذکر است؛ به حالتی که یک بازیکن، شاه طرف مقابل را به تله می اندازد، کیش و مات یا به اصطلاح کهن‌تر شاه مات( به انگلیسی:checkmate) گفته می شود. در این حالت بازیکنی که اصطلاحا مات شده است بازی را به رقیب خود باخته است.

حرکت مهره های شطرنج : مهره وزیر 

مهره‌ی وزیر( به انگلیسی:Queen) قدرتمند ترین مهره در صفحه شطرنج محسوب می شود. نماد اختصاری این مهره در شطرنج Q می‌باشد. وزیر در مقایسه با سایر مهره ها از نظر قدرت مهره‌ای استثنائی است به همین دلیل محافظت و همچنین استفاده فعالانه از وزیر امر مهمی در شطرنج است.

در میان حرکت مهره های شطرنج  ، وزیر مهره ای دوربرد است که می‌تواند به همه طرف حرکت کند اما نمی تواند از روی مهره های دیگر بپرد. جایگاه وزیر در صفحه شطرنج بین شاه و فیل است یعنی خانه d است. وزیر میتواند عمودی، افقی و ضربدری حرکت کند و سایر مهره ها را نیز در این مسیر شکار کند و همچنین می تواند تهدید ویژه‌ای برای شاه مقابل به ویژه از راه دور باشد.

حرکت مهره های شطرنج :مهره رخ یا قلعه در شطرنج

مهره رخ ( به انگلیسی: rook) در صفحه شطرنج در کنار اسب قرار می گیرد. از آنجا که رخ شبیه به ستون های قلعه است آن را قلعه نیز می نامند. جالب است بدانید اصطلاح انگلیسی این مهره یعنی rook از همان رخ فارسی وارد زبان انگلیسی شده است. رخ مهره ای بسیار قوی است و اگر میانه میدان را دست بگیرد قدرت بسیار زیادی را به دست می آورد. نماد اختصاری این مهره در شطرنجr می باشد.

این مهره می تواند به شکل عمودی یا افقی و به شکل مستقیم به عقب، جلو، بالا یا پایین حرکت کند. هر بازیکن دو رخ دارد که در گوشه صفحه یعنی در خانه های a وh قرار می گیرند. رخی که به شاه نزدیک‌تر است در فرایند قلعه رفتن استفاده می‌شود.

حرکت مهره های شطرنج : مهره فیل

مهره فیل در شطرنج (به انگلیسی: Bishop به معنای اسقف) مهره ای ارزشمند است که می‌تواند بسیاری از خانه های میدان شطرنج را کنترل کند. نماد اختصاری این مهره در شطرنج B می‌باشد. این مهره جایگاه ویژه ای در میان حرکت مهره های شطرنج دارد.

این مهره می‌تواند به شکل ضربدری حرکت کند و بسیاری از خانه ها را بدون پریدن از سایر مهره‌ها طی کند. هر بازیکن دو فیل دارد و در خانه‌های c وf در صفحه شطرنج قرار می گیرند. همچنین یکی از فیل ها میتواند فقط در مسیر خانه های مشکی و دیگری فقط در مسیر خانه های سفید حرکت کند.

بیشتر بخوانید: فیل در شطرنج

شیوه حرکت مهره های شطرنج : مهره اسب

مهره اسب (به انگلیسی:Knight) مهره ای در شطرنج است که اتفاقا شبیه اسب نیز می باشد اما در واقع نماد سواره نظام در جنگ های قدیم است به همین دلیل در زبان انگلیسی این مهره را شوالیه می‌نامند. همانطور که در معرفی مهره فیل هم گفته شده ارزش مهره اسب 3 امتیاز است اما از آنجا که مهره ای کوتاه برد است از نظر قدرت ضعیف تر از فیل تلقی می‌شود.

این مهره ویژگی خاصی دارد که آن را از سایر مهره های شطرنج متمایز می کند و آن این است که می تواند از روی مهره های دیگر به شکل حرف L در انگلیسی بپرد و به این صورت در بسیاری از شروع بازی‌های شطرنج اثر می‌گذارد. هر بازیکن دو فیل را در اختیار دارد. این دو فیل در خانه های bوg در چیدمان صفحه شطرنج قرار می‌گیرند.

نکته کلیدی:از نظر استراتژیک بهترین مکان برای فیل وسط صفحه شطرنج است و بهتر است در حاشیه صفحه شطرنج قرار نگیرد.

بیشتر بخوانید: حرکت مهره اسب در شطرنج

مهره‌ی پیاده یا سرباز

مهره پیاده (به انگلیسی:pawn)، نمادی از سربازان و پیاده نظام ها در جنگ هستند که در مقابل سایر مهره ها در ردیف دوم هر جبهه ی صفحه شطرنج قرار می گیرند و از سایر مهره های ارزشمند محافظت می کنند.

شیوه حرکت مهره‌های پیاده در شطرنج

1. پیاده ها می توانند در اولین حرکت خود دو خانه به طرف جلو حرکت کنند اما پس از حرکت اول تنها می توانند یک خانه به سمت جلو و تنها به شکل مستقیم حرکت کنند. توجه داشته باشید که پیاده ها نمی توانند به عقب یا ضربدری حرکت کنند اما زمانی که می خواهند  مهره های دیگر را شکار کنند. تنها به شکل ضربدری می توانند این کار را انجام دهند. پیاده ها ویژگی‌های خاصی در حرکت وقوانین خود دارند:

1. مسئله ترفیع پیاده: اگر پیاده ها بتوانند خود را به آخرین ردیف از خانه های رقیب برسانند، می توانند به هر مهره ای به جز شاه تبدیل شوند برای مثال اگر یک پیاده سفید به اخرین ردیف از صفحه شطرنج طرف مشکی برسد می تواند به هر مهره ای تبدیل شود. این حالت بیشتر در پایان بازی ها رخ می دهد به همین دلیل پیاده ای که تا این مرحله دوام آورده است مستحق پاداش است.

1. حرکت آن پاسان: حرکت آن پاسان (En passant) در فرانسوی  به معنای گذر کردن است. این حرکت نوعی حرکت خاص در شطرنج است که در خلال آن پیاده می تواند به صورت ضربدری به خانه‌ای خالی برود و پیاده رقیبش را در خانه مجاور بگیرد به شرطی که پیاده مجاور به تازگی دو خانه را طی کرده باشد. بدین ترتیب اینطور به نظر می رسد که انگار پیاده رقیب را در حال گذر کردن گرفته است.  برای اینکه موضوع بیشتر برایتان جا بیفتد به تصویر مقابل نگاه کنید:در نهایت باید دانست که پیاده ها مهره مهمی در شروع بازی ها هستند به همین سبب عامل مهمی در گسترش بازی محسوب می‌شوند.

راهنمای خواندن نمادهای اختصاری برای حرکات مهره های شطرنج

هریک از مهره های شطرنج نام اختصاری مخصوص به خود را دارند که برای نمایش حرکت مهره ها نیز از همان استفاده می کنند. ابتدا نام اختصاری مهره ای که نوبت حرکت را دارد می آید و سپس نام خانه ای که می خواهد به سمت آن حرکت کند. برای مثال اگر قرار باشد فیل به خانه C4 برود. نام اختصاری این حرکت بدین شکل خواهد شد:BC4

اما نمادx ، نماد دیگری است که در بیان نمادین و اختصاری حرکات شطرنج در مسابقات و تمرینات از آن استفاده می‌شود. این نماد به معنی شکار مهره‌ای توسط مهره ای دیگر است. حال اگر قرار باشد یک مهره، مهره ای دیگر را در خانه ای شکار کند، ابتدا نام اختصاری آن می آید، سپس نماد حذف مهره و بعد نام خانه ای که قصد حذف کردن مهره آن را داریم. برای مثال اگر قرار باشد فیل، رخ طرف مقابل را شکار کند نماد اختصاری آن بدین شکل خواهد بود:Bxc1

بیشتر بخوانید: پایان بازی شطرنج